Sangato Sudhir सांगतो सुधीर

       आचार्य प्रल्हाद केशव अत्रे यांनी कविता, नाटक, वक्तृत्व, चित्रपट, वृत्तपत्र, संसदीय लोकशाही अशा अनेक क्षेत्रांत उत्तुंग कामगिरी केली. त्याचबरोबर त्यांनी शिक्षण क्षेत्रातही महत्त्वाची कामगिरी केली आहे.          ( छायाचित्र इंटरनेटवरून साभार )      अत्रे यांना वकील व्हायचे होते पण वडिलांच्या आकस्मिक मृत्यूमुळे ते शिक्षण क्षेत्रात आले. १९१९ मध्ये बी.ए. झाल्यावर त्यांचे वडील अचानक मरण पावले. तेव्हा मुंबईत जाऊन नोकरी करत करत वकील व्हायचे असे ठरवून ते मुंबईला आले.      मुंबईत त्यांनी सॅंडहर्स्ट हायस्कूल, रॉबर्ट मनी हायस्कूल , न्यू हायस्कूल ( भर्डा हायस्कूल ) अशा तीन शाळांमध्ये जवळपास दोन अडीच वर्षे काम केले. त्यातील न्यू हायस्कूलमध्ये शिक्षण क्षेत्रातील नवनवीन कल्पनांचा त्यांना अनुभव मिळाला. ते उत्साहाने वेगवेगळ्या उपक्रमात सहभागी होत असत.        मुंबईची हवा मानवली नाही. प्रकृती खूप खराब झाली म्हणून ते मुंबई सोडून परत पुण्याला आले. काही महिने अहिल्यानगर येथे विश्रांती व उपचार घेऊन परत पुण्याला...

           ( काल्पनिक कथा )       शेखर काम संपवून त्याच्या गाडीजवळ परत आला. त्याने गाडीकडे पाहिले आणि गाडीवर एक लाल गुलाबाचे फूल ठेवल्याचे त्याच्या लक्षात आले. त्याने इकडेतिकडे पाहिले पण आजूबाजूला कोणीही दिसले नाही. मग फार विचार न करता त्याने गाडी काढली आणि तो पुढच्या कामाला गेला. कामाच्या गडबडीत त्या फुलाचा विचार त्याच्या डोक्यातून निघून गेला. ( छायाचित्र कृत्रिम बुद्धिमत्तेच्या सहाय्याने )        शेखरचा एक छोटा व्यवसाय होता. त्याच्या कामानिमित्ताने त्याला शहरात सगळीकडे जावे लागे. शहरातील वाहतुकीची स्थिती लक्षात घेऊन तो शक्यतो दुचाकीवरच सगळीकडे हिंडत असे. तसाच तो नेहमी एका गल्लीत जात असे. दर दोनचार दिवसांनी त्याला त्या गल्लीत जावे लागे.       हा प्रसंग घडला त्यानंतर पुन्हा चारपाच दिवसांनी शेखर त्या गल्लीत गेला. परत साधारण त्याच ठिकाणी त्याने गाडी लावली आणि कामासाठी तो गेला. काही वेळाने काम आटोपून तो परत आला तर त्याला आश्चर्याचा धक्का बसला कारण गाडीवर परत एक गुलाबाचे फूल ठेवलेले होते. फक्त एकच फरक होता तो म्...

        मध्ययुगीन काळात राज्यकारभार करणाऱ्या व्यक्तिकडे न्यायनिवाडा करण्याचेही काम असे. अनेकवेळा न्यायनिवाडा करताना त्यात भेदभाव झाल्याचीही उदाहरणे इतिहासात नोंदवलेली आढळतात. काही प्रसंगी न्यायदान करताना लहरीपणाचाही परिणाम झाल्याचे दिसून येते. राज्यकर्त्याचे न्यायदानाचे काम कसे चालले आहे यावर त्याच्या राज्यकारभाराचीही गुणवत्ता दिसून येते. याबाबत छ. शिवाजी महाराजांचे उदाहरण आदर्शवत असे आहे.          ( छायाचित्र इंटरनेटवरून साभार )        छ. शिवाजी महाराजांच्या व्यक्तिमत्त्वाचे एक वैशिष्ट्य म्हणजे त्यांची न्यायप्रिय वृत्ती! न्यायदान चोख करण्यासाठी त्यांच्या काळी वेगवेगळ्या पद्धती होत्या. त्यामधील एक म्हणजे दिव्य करणे. यामध्ये उकळत्या तेलातून काही वस्तू काढणे किंवा पाण्याखाली ठराविक काळ श्वास रोखून बसणे अशा पद्धती होत्या. शिवराय अशा काही दिव्य करण्याच्या प्रसंगी उपस्थित राहिल्याचे इतिहासात नोंदवले गेले आहे.        १६४२ मध्ये राजमाता जिजाऊ साहेबांच्याबरोबर बाल शिवराय पुण्यात आले. तेव्हा पुण्यात राहण्यासाठी ...

     जगात सर्वात जुनी संस्कृती असलेला आणि ऐतिहासिक काळाच्या सुरुवातीला ( सन १ पासून किंवा त्याच्या आधीपासून) संपन्न असा भारत देश होता. पण नंतरच्या काळात भारताचे पतन का झाले याची वेगवेगळी कारणे वेगवेगळ्या व्यक्तींनी दिली आहेत. ही सर्व कारणे खरोखर विचार करायला लावणारी आहेत. त्यातील स्वामी विवेकानंदांनी एक निराळेच कारण दिले आहे. " जगावाचून आपले काही अडणार नाही या वृत्तीमुळे भारत स्वतःतच गुंतून राहिला. बाहेर काय चालले आहे इकडे भारतीयांनी लक्ष दिले नाही . त्यामुळे भारताचे पतन झाले." असे स्वामीजींनी म्हटले आहे. अशाच प्रकारची नोंद छत्रपती शिवरायांच्या राजाभिषेक प्रसंगी ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनीचा प्रतिनिधी म्हणून उपस्थित राहिलेल्या हेन्री ऑक्झिंडेन याने केली आहे. त्याने ३० मे १६७४ ला जे पत्र कंपनीच्या अधिकाऱ्यांना पाठवले आहे त्यात  इंग्लिश आरमाराने डच आरमारावर विजय मिळवला ह्या बातमीबाबत तो लिहितो , "  परदेशातील राजकारणाकडे लक्ष देणारे किंवा परदेशी राजांच्या उदयास्ताचा विचार करणारे जर कोणी या प्रांतात असते तर ही आनंदाची बातमी प्रसिद्ध केली असती परंतु परदेशातील यशापयशाची...

     छत्रपती शिवाजी महाराज यांचा राजाभिषेक ही केवळ महाराष्ट्रातीलच नव्हे तर संपूर्ण भारतातील एक विलक्षण घटना होती. छत्रपती शिवाजी महाराजांचा माणसांना गुलाम न करण्याविषयीचा आग्रह लक्षात घेतला तर ती एक वैश्विक पातळीवरील देखील महत्त्वाची घटना होती. हिंदवी स्वराज्याशी संबंधित महत्त्वाची मंडळी त्या प्रसंगाला उपस्थित होती. ते भाग्य त्या सर्वांना लाभले. याच भाग्याचा एक अवचित धनी ठरलेला भारतीय माणूस होता तो म्हणजे नारायण शेणवी! ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनीच्या वतीने व्यापार विषयक करार करण्यासाठी हेन्री ऑक्झिंडेन या प्रसंगापूर्वीच रायगडावर म्हणजेच पाचाड येथे १८ मे १६७४ ला दाखल झाला होता. महाराजांची आणि इतर मंत्रीगणाशी संवाद साधण्यासाठी दुभाषाची आवश्यकता होती. त्यामुळे नारायण शेणवी हा दुभाषा म्हणून उपस्थित होता. राजाभिषेकाची गडबड चालू असल्यामुळे व्यापार विषयक करार करणे लांबत गेले आणि या दोघांनाही रायगडावर राहणे क्रमप्राप्त प्राप्त झाले. या गडबडीतही २६ मे १६७४ ला महाराज आणि शंभूराजे यांची भेट या मंडळींना मिळाली. परंतु करार मात्र पूर्ण झाला नाही.  ( छायाचित्र कृत्रिम बुद्धिमत्तेच्य...

       छत्रपती शिवाजी महाराजांच्यासारखे व्यक्तिमत्व हजारो वर्षातून एकदा जन्माला येते. जनसामान्यांना आश्चर्यचकीत करून सोडणारे अद्भुत जीवन जगून जाते. त्यांचे आयुष्य जणू चमत्कारच भासतो. चमत्काराला नमस्कार करण्याची स्वाभाविक मानवी वृत्ती असल्यामुळे जयजयकार हा मुखातून आपसूक उमटतो आणि घोषणा बाहेर पडते, छत्रपती शिवाजी महाराज की जय!  परंतु सामान्य व्यक्तीकडे रोजच्या आयुष्यात शिवाजी महाराजांच्यासारखे धैर्य ,युक्ती ,बुद्धी अभिनव कल्पना , उत्तुंग ध्येय या आणि अशा अनेक गुणांसारखे गुण आचरणात आणण्याची संधी सहसा मिळत नाही. परंतु शिवरायांचे काही गुण असे आहेत की जे सर्वांना रोज आचरणात आणता येतील.          ( छायाचित्र इंटरनेटवरून साभार )        यापैकी पहिला गुण म्हणजे छत्रपती शिवाजी महाराजांची असणारी धार्मिक वृत्ती! अफजलखानाच्या स्वारीच्या वेळी साक्षात् भवानी मातेचा दृष्टांत आपल्याला झाला आहे या उद्गारांनी त्यांनी आपल्या सवंगड्यांना प्रेरित केले. देशभर ज्याच्या पराक्रमाची क्रौर्याची कीर्ती होती त्या अफजलखानाला यमसदनाला पाठवून स्वराज्या...