Sangato Sudhir सांगतो सुधीर

       छत्रपती शिवाजी महाराजांच्यासारखे व्यक्तिमत्व हजारो वर्षातून एकदा जन्माला येते. जनसामान्यांना आश्चर्यचकीत करून सोडणारे अद्भुत जीवन जगून जाते. त्यांचे आयुष्य जणू चमत्कारच भासतो. चमत्काराला नमस्कार करण्याची स्वाभाविक मानवी वृत्ती असल्यामुळे जयजयकार हा मुखातून आपसूक उमटतो आणि घोषणा बाहेर पडते, छत्रपती शिवाजी महाराज की जय!  परंतु सामान्य व्यक्तीकडे रोजच्या आयुष्यात शिवाजी महाराजांच्यासारखे धैर्य ,युक्ती ,बुद्धी अभिनव कल्पना , उत्तुंग ध्येय या आणि अशा अनेक गुणांसारखे गुण आचरणात आणण्याची संधी सहसा मिळत नाही. परंतु शिवरायांचे काही गुण असे आहेत की जे सर्वांना रोज आचरणात आणता येतील.          ( छायाचित्र इंटरनेटवरून साभार )        यापैकी पहिला गुण म्हणजे छत्रपती शिवाजी महाराजांची असणारी धार्मिक वृत्ती! अफजलखानाच्या स्वारीच्या वेळी साक्षात् भवानी मातेचा दृष्टांत आपल्याला झाला आहे या उद्गारांनी त्यांनी आपल्या सवंगड्यांना प्रेरित केले. देशभर ज्याच्या पराक्रमाची क्रौर्याची कीर्ती होती त्या अफजलखानाला यमसदनाला पाठवून स्वराज्या...

       हल्ली जिकडे तिकडे माणसे मोबाईल मध्ये तासनतास गुंतून पडलेली दिसतात. त्यामुळे वेगळा विचार मनात येणे, त्याच्यावर काही चिंतन करणे आणि त्यातून काही निष्पन्न होऊन आयुष्याला दिशा मिळणे अशा गोष्टी कमी होत चाललेल्या दिसतात. अशी माणसे बघितली की बऱ्याच वेळा मला गाडगेबाबांची हमखास आठवण येते. गाडगेबाबांच्या एकांतातील चिंतनातून त्यांचे स्वयंभू व्यक्तिमत्त्व घडले असे मला वाटते. यामुळेच अशी मोबाईलमध्ये सतत गुंतलेली माणसे दिसली की गाडगेबाबांची आठवण येते.         ( छायाचित्र इंटरनेटवरून साभार )          माणूस शिक्षणाने प्रगल्भ होत जातो असे म्हणतात. परंतु सर्वच माणसे शिक्षणामुळे प्रगल्भ झाली आहेत काय असा प्रश्न मनात येण्यासारख्या घटना आजूबाजूला घडताना दिसतात. जे रूढार्थाने शिकले नाहीत त्यांच्यातदेखील शहाणपण असते. प्रगल्भता असते. नव्हे नव्हे काहीजण तर शिकलेल्यांपेक्षाही अधिक प्रगल्भ दिसतात. अशाच मालिकेतील एक नाव म्हणजे संत गाडगेबाबांचे! रूढार्थाने त्यांचे शिक्षण झाले नाही. परंतु लहानपणी गावाबाहेर जाऊन जनावरांना चरायला घेऊन जाणे हे त्या...

        स्वतःच्या कर्तृत्वाने अजरामर झालेल्या छत्रपती शिवरायांचे व्यक्तिमत्वाचे किती वर्णन करावे तेवढे थोडेच आहे. त्यांच्या गुणांचे वर्णन करण्यासाठी शब्ददेखील अपुरे पडतात! त्यांच्या जीवनाबाबत विचार करताना वेगवेगळे मुद्दे समोर येतात. त्यांच्या यशस्वी युगप्रवर्तक जीवनाची गुरुकिल्ली कोणती? असे म्हटले तर अनेक उत्तरे बरोबर असू शकतात. परंतु त्यांची जी दुर्दम्य इच्छाशक्ती होती ती कधीही क्षीण झाली नाही! त्यामुळे प्रसंग कोणताही असो त्या प्रसंगात अभिनव विचार करून त्यांनी मार्ग काढला असे लक्षात येते.    ( छायाचित्र इंटरनेटवरून साभार )         अगदी बालवयातच हिंदवी स्वराज्याच्या स्थापनेची शपथ घेऊन वचनबद्ध झालेल्या शिवरायांनी आपल्या प्रदेशाचा विस्तार करण्याचे धोरण अमलात आणले. तत्कालीन महाराष्ट्रावर विजापूरच्या आदिलशहाचा जवळपास एकछत्री अंमल होता. त्यामुळे त्याच्या नजरेतून ही गोष्ट सुटणे शक्य नव्हते. त्याच्या सत्तेला दिले गेलेले हे आव्हान तो दुर्लक्षित करेल हे देखील शक्य नव्हते. त्यामुळे शिवरायांवरती दबाव आणावा या हेतूने शहाजीराजांना कपटाने कैद करण्यात ...

       'अजून लढाई संपलेली नाही कारण अजून मी जिंकलो नाही.' अशा प्रकारचे वाक्य अवचित कोठेतरी वाचायला मिळते आणि त्यातून लिहिणाऱ्याची जिद्द प्रकट होते.      ( महाविद्यालयाच्या कार्यक्रम प्रसंगी चहापानाच्या वेळी घेतलेले छायाचित्र सर्वात उजवीकडे श्री दिग्पाल लांजेकर , सोबत महाविद्यालयाचे पदाधिकारी)        हे वाक्य आठवायचे कारण म्हणजे नुकतेच सलग दोन दिवस शनिवार आणि रविवार आठ आणि नऊ फेब्रुवारी २०२५ या दोन दिवशी आमच्या म.ए.सो. आबासाहेब गरवारे महाविद्यालयात दोन सांस्कृतिक कार्यक्रम होते. त्यानिमित्ताने महाविद्यालयाच्या दोन माजी विद्यार्थ्यांच्या भेटी घडल्या. त्यांच्या आयुष्याचा प्रवास ऐकताना हे वाक्य त्यांनी खरे करून दाखवले हे लक्षात आले. त्यातील पहिला विद्यार्थी हा मराठी चित्रपट सृष्टीतील प्रसिद्ध लेखक दिग्दर्शक श्री. दिग्पाल पल लांजेकर हा होय! तर दुसरा विद्यार्थी भारतीय सैन्यामध्ये मेजर असणारा श्री. विशाल कटोच हा होय!  दिग्पाल यांच्याशी संघ स्वयंसेवक या नात्याने जवळचा संबंध आला. तर विशाल महाविद्यालयाच्या वसतिगृहात तीन वर्षे राहत होता. ...

       काही दिवस हे अतिशय आनंद देऊन जातात. त्यातलाच एक आजचा दिवस! बारीपाडा , जिल्हा धुळे येथील रहिवासी असलेले श्री. चैत्रामभाऊ पवार यांना नुकताच पद्मश्री पुरस्कार जाहीर झाला आहे. आज ते पुण्यामध्ये आले होते. हे निमित्त साधून आमच्या म.ए‌.सो.आबासाहेब गरवारे महाविद्यालयातर्फे त्यांचा सत्कार करण्यात आला. याप्रसंगी चैत्रामभाऊंची भेट झाली. त्यामुळे आजच्या दिवशी अतिशय आनंद झाला.  ( आजचे छायाचित्र मध्यभागी श्री. चैत्रामभाऊ पवार, डावीकडे सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठाचे राज्यपाल नियुक्त व्यवस्थापन परिषदेचे मा. सदस्य श्री रवींद्र शिंगणापूरकर, चैत्रामभाऊंच्या उजवीकडे माझ्या पूर्वी धुळे जिल्ह्यात वनवासी कल्याण आश्रमाचे काम करणारे आमच्या महाविद्यालयातील श्री विनायक खाडे यांच्या शेजारी चैत्रामभाऊंचे सहकारी डॉ. सूर्यवंशी)      १९९९ ते २००१ ही दोन वर्षे मी धुळे जिल्ह्यात संघाचा प्रचारक म्हणून काम करीत होतो. त्यावेळी वेगवेगळ्या निमित्ताने बारीपाड्याला काही वेळा जाणे झाले. त्यानिमित्ताने सुरुवातीला चैत्रामभाऊंची ओळख झाली आणि परिचय वाढला. तेव्हापासूनच त्यांच्या काम...

        काही दिवसांपूर्वी सांगली येथील बातमी वाचली. काही शाळकरी मुलांना मोबाईलचा स्क्रीन गार्ड बदलून हवे होते. दुकानदाराने त्याची किंमत १५० रुपये सांगितली. पण मुलांना ते १०० रुपयातच हवे होते. त्यातून वाद सुरू झाला. शब्दाला शब्द वाढत गेला. भांडण विकोपाला गेले आणि मुलांनी मिळून त्या दुकानदाराला ठार मारले.  ( छायाचित्र कृत्रिम बुद्धिमत्तेच्या सहाय्याने )             ही बातमी अस्वस्थ करणारी आहे. तसं बघायला गेलं तर वाद किती रुपयांचा होता तर फक्त पन्नास रुपयांचा. पण त्यातून एका माणसाला आपला जीव गमवावा लागला. म्हणून बातमी वाचल्यावर पहिला विचार मनात आला की माणसाच्या जिवाची किंमत फक्त पन्नास रुपये आहे का?           या घटनेची कारणमीमांसा करताना वेगवेगळी कारणे सांगता येतील. या अल्पवयीन मुलांवर असलेला समाज माध्यमांचा पगडा किंवा वेड, कोणताही नकार न बसवण्याची त्यांची वृत्ती, वयासोबत न वाढलेले शहाणपण अंगात असलेल्या शक्तीचा गर्व, वेगवेगळे चित्रपट मालिका यातून पाहिलेला भरमसाठ हिंसाचार , यातून झालेली हिंसाचारी मनोवृत्ती ...