Posts

Showing posts from October, 2024

खेळ नियतीचा

Image
               ( काल्पनिक कथा )           कागदावर लिहिलेल्या गोळ्यांचं नाव आणि संख्या वाचून औषधांच्या दुकानदारानं मोठ्या आवाजात विचारलं " अरे तुझं नाव काय? पत्ता सांग." "सांगतो ना." असं विशाल म्हणाला. तेवढ्यात त्याची नजर दुकानदाराच्या चेहऱ्यावर गेली आणि त्याच्या हातातील कागद पेनदेखील विशालने पाहिला. काहीतरी गडबड होते आहे हे ध्यानात आले आणि त्याने लगबगीने दुकानदाराच्या हातातला औषधाचा कागद ओढला आणि तो पसार झाला. दुकानदार आपला नाव पत्ता घेऊन पोलिसांना सांगणार हे विशालच्या लक्षात आल्याने तो पसार झाला होता.  ( छायाचित्र कृत्रिम बुद्धिमत्तेच्या सहाय्याने )       दुकानापासून थोड्या दूर असलेल्या एका गल्लीत जाऊन तो उभा राहिला आणि काय काय झाले ह्याचा विचार करू लागला. काही दिवसांपूर्वीची आपली मनस्थिती त्याला आठवली.          " संपवावं आता सगळं. " विशालच्या मनात विचार आला. एक क्षणभर तो दचकला आणि हा कसला विचार आपल्या मनात आला म्हणून चमकला. हा विचार झटकून टाकायचा प्रयत्न त्याने केला. पण हळूहळू...

आगळी राखीपौर्णिमा

Image
                      कथा        " ताई, अगं राखी पौर्णिमेला तू येशील. परंतु मला ओवाळून घ्यायला जागा कुठंय? इथे माझ्या खोलीवर काही व्यवस्था नाही." शेजारी उभ्या असलेल्या एका तरुणाचं वाक्य जयवंतरावांच्या कानावर आदळलं आणि त्यांनी चमकून पाहिलं. एक विशीतला तरुण त्याच्या मोबाईलवर बोलत होता. पुढे जाणारे जयवंतराव तिथंच थबकले. थोडा वेळ ते तिथेच थांबले. काही मिनिटांत त्या तरुणाचं बोलणं संपलं. जयवंतराव त्याच्याकडे बघतच होते. त्याच्या डोळ्यांच्या ओलावलेल्या कडा त्यांच्या नजरेतून सुटल्या नाहीत. ते त्याच्या जवळ गेले आणि विचारू लागले, " अरे मुला, काय झालं?" त्या तरुणांना सांगितलं. शिकण्यासाठी तो शहरात आला होता. हे त्याचं पहिलंच वर्ष. एका खोलीवर राहून तो शिकत होता. राखीपौर्णिमेला घरी जाणं शक्य नव्हतं म्हणून त्याच्या बहिणीचा फोन त्याला आला होता. " राखी पौर्णिमेला तू येत नाहीस तर मी तिकडे येऊन तुला राखी बांधते." असं ती म्हणत होती. पण राखी कुठे बांधणार कारण त्याच्या खोलीवर तशी व्यवस्था नव्हती. ( छायाचित्र कृत्रिम बुद्धिमत्तेच्या सहा...

व्यसन सोडण्याचा क्षण

Image
       'एकच प्याला' हे राम गणेश गडकरी यांनी विसाव्या शतकात लिहिलेले अतिशय प्रसिद्ध संगीत नाटक आहे. व्यसनामुळे माणसाच्या आयुष्याची कशी धूळधाण होते हे या नाटकाचे सूत्र आहे. नवरा कसाही असला तरीही तो म्हणजेच सर्वस्व ही पारंपरिक हिंदू विचारसरणी आत्मसात करणारी पत्नीदेखील या नाटकात दाखवली आहे. सुप्रसिद्ध कलाकार बालगंधर्व यांनी ही भूमिका अजरामर केली आहे. " दारू सोडण्याचा क्षण हा दारूचा पहिला प्याला उचलण्यापूर्वी असतो." या नाटकात अशा आशयाचे एक व्याक्य आहे. एकदा व्यसन‌ लागले की ते सुटत नाही असे सांगणारे हे वाक्य. पण याला काही अपवादही असतात.           ( छायाचित्र इंटरनेटवरून साभार )            सुप्रसिद्ध कलाकार अमिताभ बच्चन यांचे वडील हरीवंशराय बच्चन हे ख्यातनाम हिंदी कवी. पण अमिताभ यांनी चित्रपट सृष्टीत आपले आयुष्य घडवायचा निर्णय घेतला‌. तत्कालीन पंतप्रधान यांची मैत्रीण असलेली‌ आपली आई तेजी बच्चन अथवा वडील यांची शिफारस न घेता स्वतःच्या क्षमतेवर कामे मिळवायची असा अमिताभ यांचा ठाम निर्णय. परंतु आपल्या व्यावसायिक आयुष्यच...

पुस्तके विकणारे गुरूजी

Image
         ( काल्पनिक कथा )    " अहो, आज आठवडी बाजाराला गेला नाहीत तर चालणार नाही का?" माईंनी विचारलं. पण आबा म्हणाले, " इतक्या वर्षांची सवय अशी आज बरं थांबवता येईल." " अहो, नेहमीची गोष्ट वेगळी पण चारच दिवसांपूर्वी आपल्या पंतप्रधान इंदिराजींची हत्या नाही का झाली. सगळीकडे कसं तणावाचं वातावरण आहे. एक रविवार गेला नाहीत तर फार काही बिघडणार नाही." माई म्हणाल्या. "अगं, मरे एक त्याचा दुजा शोक वाहे, अकस्मात तोही पुढे जात आहे असं संतवचन आहेच ना! स्वीकारलेले काम चालू ठेवायलाच हवे. " आबा उत्तरले. " बघा बाई, मी तर सांगितले. पण तुम्ही ऐकतच नाही!" माई नाईलाज होऊन नाराजीने बोलल्या. आबांची निघायची तयारी सुरूच राहिली. ( छायाचित्र कृत्रिम बुद्धिमत्तेच्या सहाय्याने )          आबा आणि माई एका छोट्याशा खेड्यात राहत होते. आबांनी मोठ्या कष्टाने आणि जिद्दीने आपले शिक्षण पूर्ण केले होते. ते पूर्ण करून आबा जवळच्या एका जिल्हा परिषदेच्या प्राथमिक शिक्षक म्हणून नोकरीला लागले होते. वारकऱ्यांच्या घरात जन्मलेल्या आबांच्या गळ्यात घरच्या रीतीनुसार लहानपणीच तुळशी ...

जादूटोणा ?!

Image
     जगामध्ये चमत्कार, जादूटोणा यांची खूप चर्चा होत असते. आहेत की नाहीत अशा दोन्ही बाजूंनी भरपूर सांगितले जाते. परंतु जगभर याप्रकारच्या गोष्टी सांगितल्या जातात. जनमानसावर त्याचा विलक्षण पगडा असतो. विशेषतः ऐतिहासिक काळात तर याबाबत बरेच गूढ वातावरण होते. इतके की  एका माहितीनुसार युरोपमध्ये चौदावे ते अठरावे शतक या मध्ययुगीन काळात हजारो जणांवर खटले चालवले गेले . त्यातील अनेकांना दोषी ठरवून जिवंत जाळणे, शिरच्छेद किंवा फाशी अशा शिक्षा देण्यात आल्या. भारतातही गौड बंगाल, काळी जादू, जादूटोणा, भानामती या नावांनी अशा गोष्टी प्रचलित आहेत.          ( छायाचित्र इंटरनेटवरून साभार )       सध्याचे हिंदी भाषेतील आघाडीचे लेखक, चित्रपट कथाकार श्री.अक्षत गुप्ता यांच्या काही मुलाखती नुकत्याच ऐकल्या. त्यामध्ये त्यांनी त्यांचा वैयक्तिक अनुभव सांगितला. २०१४ पासून त्यांच्या आयुष्यात अनेक उलथापालथी झाल्या. घटस्फोट झाला,‌ चांगला चालत असलेला हॉटेल व्यवसाय नुकसानीत गेला, अपघात झाला,‌आत्महत्येचाही अयशस्वी प्रयत्न त्यांनी केला. त्यांच्या धाकट्या भावाने यावर त...

हिंदूं समाजाच्या भाव जागरणाचा स्पृहणीय प्रयत्न

Image
       अंधारलेल्या आकाशाच्या पार्श्वभूमीवर दिवे उजळले. जवळपास हजार डोळे समोर खिळले आणि सुस्वरात आरती सुरू झाली.  नमोस्तुते जय देवी सुर सरिते गोदावरी माता | कैसै हो वर्णित शब्दों मे तव गाथा ||  ( छायाचित्र कु. सिद्धांत उपासे )          मानवी जीवनाचा प्रवाह हजारो शतक वर्षांपासून या भारत भूमीमध्ये अखंडित वाहत आलेला आहे. या भारतभूमीविषयी ज्यांची भक्ती आहे असा हिंदू समाज आपल्या परंपरेचे पालन आजदेखील करत आलेला आहे. माणसाच्या आयुष्यामध्ये नेहमी बुद्धी आणि भावना यांचा प्रभाव दिसतो. बऱ्याच वेळा असे दिसते की या दोघींपैकी कोण वरचढ ठरणार त्यावर निर्णय होतो. साधारणपणे उचंबळून आलेल्या भावना माणसाला विलक्षण गोष्टी करायला भाग पाडतात. अनेक वेळा अशा गोष्टी माणसाचे आयुष्य वेगळ्या उंचीवर नेऊन ठेवतात. त्यामुळे या भावनांची जोपासना करणे, त्यांचे जागरण करणे आणि त्यांना योग्य दिशेने प्रवाहित करणे हे अतिशय महत्त्वाचे आहे. हिंदू संस्कृती हजारो वर्षांची असल्याने अनेक प्रथा परंपरा काळाच्या ओघात उदयाला आल्या. त्यापैकी काही स्थिर झाल्या तर काही काळाच्या प्रवाहात ...

लेकीवरच्या मायेसाठी ( भाग २ )

Image
        ( काल्पनिक कथा ) वंदना काकींचे उत्तर ऐकून सायलीला आनंद झाला. परंतु काकींच्या चेहऱ्यावरील सूक्ष्मशी छटा तिच्या मनात घर करून राहिली. उशीर झाला होता. त्यामुळे ती पटकन साक्षीला घेऊन घरी गेली. जाता जाता तोच विचार करत होती की काकींच्या चेहऱ्यावर जे भाव आपण बघितले त्याचा नेमका अर्थ काय लावायचा.   ( छायाचित्र कृत्रिम बुद्धिमत्तेच्या सहाय्याने )      तीन-चार दिवस असेच गेले आणि तिच्या मनात आलं की उद्या सुट्टी आहे. परत एकदा सवडीने काकींना भेटून  त्यांचे आभार मानावेत. म्हणून तिने साक्षीला सांगितले की , "उद्या काकीआजींना भेटायला जायचे आहे."         साक्षीलादेखील आनंद झाला. दुसऱ्या दिवशी सायलीने काकींसाठी साजुक तुपात शिरा केला आणि तो डबा घेऊन ती साक्षीबरोबर काकींच्या दुकानात पोचली. सवडीने काकींशी ती बोलू लागली. काकींनी शिरा खाल्ला आणि त्या म्हणाल्या, " फारच चविष्ट केला आहेस गं तू शिरा!" साक्षीकडे वळून त्या म्हणाल्या,  " मग काय मजेत आहे ना स्वारी?" साक्षी म्हणाली, " आज आहे सुट्टी. मी फक्त मजा आणि मजा करणार. " ...